Το ζήτημα της δημιουργίας/λειτουργίας Ειδικών Οικονομικών Ζωνών φαίνεται -σύμφωνα με δημοσιεύματα- ότι ανοίγει και πάλι, με φερόμενη ως πρώτη σε σειρά «προτίμησης» την περιοχή της Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ιδιαίτερα η Γερμανία...
–σε αγαστή συνεργασία τόσο με την νυν όσο και με τις πρώην μνημονιακές κυβερνήσεις- φαίνεται να επικεντρώνουν τους σχεδιασμούς τους, πέραν των άλλων, στον κατακερματισμό της χώρας σε Ειδικές Οικονομικές Ζώνες, με ελάχιστη ή μηδενική φορολογία, με εργασιακές σχέσεις arbeitslagern (στρατόπεδα εργασίας) και πολεοδομικούς κανόνες ανύπαρκτους.
Το «καρότο» είναι η διακήρυξη του Βερολίνου ότι μέσα στις ζώνες διαμορφώνεται ένα περιβάλλον για προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων που «θα ευνοήσουν την οικονομία της χώρας και θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας». Αυτό, όμως, που ουσιαστικά δημιουργείται είναι περιοχές κερδοφορίας του ξένου κεφαλαίου, με εργασιακές συνθήκες Ασίας και μηδενικά σχεδόν οφέλη για την εγχώρια οικονομία.
Μάλιστα, ο υφυπουργός Ανάπτυξης, Ν. Μηταράκης, μιλώντας από το βήμα του συνεδρίου του «Economist», υπογράμμισε ότι «ειδικά για την προσέλκυση επενδύσεων και την άμεση δημιουργία θέσεων εργασίας διερευνάται, στα πλαίσια των δυνατοτήτων που μας δίνει η ευρωπαϊκή νομοθεσία, η λειτουργία Ειδικών Οικονομικών Ζωνών. Με προστασία βέβαια των εργασιακών δικαιωμάτων».
Ωστόσο, οποιαδήποτε έννοια προστασίας των εργαζομένων είναι εντελώς αντίθετη με την ύπαρξη και λειτουργία των ΕΟΖ, που από τη φύση τους έρχονται να καταρρίψουν τα «εμπόδια» της εργατικής νομοθεσίας, αλλά και να εξασφαλίσουν ευνοϊκότερο ειδικό νομικό και φορολογικό καθεστώς στις εταιρείες που θα προσέλθουν.
Για τις νέες εξελίξεις στο θέμα της δημιουργίας ΕΟΖ και ειδικότερα στην περιοχή της Θράκης, παραθέτουμε ακολούθως το ιδιαίτερα ενδιαφέρον σημερινό άρθρο του Μιχαήλ Γελαντάλι από το www.euro2day.gr καθώς και ένα παλιότερο άρθρο του Ριζοσπάστη που αναφέρεται στα στοιχεία από την εμπειρία της λειτουργίας ΕΟΖ σε άλλες χώρες.
ΩΡΙΜΑΖΕΙ Η ΙΔΕΑ ΤΩΝ ΕΟΖ
Του Μιχαήλ Γελαντάλι
Mε τις ευλογίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την αμέριστη… συνδρομή του Βερολίνου και την ανάλογη εκ των έσω ανακίνηση του θέματος φαίνεται πως τίθεται εκ νέου το ζήτημα της δημιουργίας – λειτουργίας Ειδικών Οικονομικών Ζωνών (ΕΟΖ).
Το ότι η πρώτη σχεδιάζεται να διαμορφωθεί στη Θράκη (και ολίγη από Ανατολική Μακεδονία) προφανώς και δεν είναι άσχετο από το γεγονός πως τα τελευταία χρόνια το τουρκικό προξενείο αλωνίζει στην περιοχή και Τούρκοι πολιτικοί αναφέρονται τις τελευταίες μέρες με νόημα στην ανάγκη του σεβασμού των δικαιωμάτων των Τούρκων της Δυτικής Θράκης.
Και για να μην παρερμηνεύονται οι προθέσεις τους, αυτές τις μέρες περιοδεύει στην περιοχή ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Όσοι γνωρίζουν ποιος είναι ο Τούρκος πολιτικός και κυρίως ποια περιβόητη οργάνωση εκπροσωπεί ο
πολιτικός φορέας του απορούν με την εκκωφαντική σιωπή που δείχνουν για το όλο θέμα η Αθήνα και οι τρεις κυβερνητικοί εταίροι. Ο Ντ. Μπαχτσελί είναι ο αρχηγός της περιβόητης «αγέλης» των Γκρίζων Λύκων, ό,τι αυτό προοιωνίζεται για τη συνέχεια και την ετεροβαρή σχέση Αθήνας – Άγκυρας.
Το ζήτημα της Ειδικής Οικονομικής Ζώνης εξετάστηκε διεξοδικά στο συνέδριο του Χρηματοοικονομικού Φόρουμ Θράκης (διεξήχθη τις προηγούμενες μέρες στην Αλεξανδρούπολη), με τους υπεύθυνους να εμφανίζονται αισιόδοξοι πως οι συνθήκες είναι ώριμες και λείπει μόνο η πολιτική βούληση για να προχωρήσει η ΕΟΖ Θράκης (και… ολίγης Ανατ. Μακεδονίας).
ΟΙ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΣΤΩΝ
Ειδικά για τις ΕΟΖ, οι δανειστές έχουν δείξει εδώ και καιρό τις διαθέσεις και τους σχεδιασμούς τους. Το θέμα ανακίνησε πρώτος ο Νικόλας Χουντής με σχετικό ερώτημά του (τον Ιούνιο του 2011) προς την Κοινότητα, για να λάβει τρεις εβδομάδες αργότερα την απάντηση-επιβεβαίωση του επιτρόπου (Όλι Ρεν).
Δημοσιότητα δόθηκε στον τύπο (κυρίως από τις σελίδες της «Ελευθεροτυπίας» τότε) με σχετικά άρθρα υπό τους εύγλωττους τίτλους «Ελλάδα, η πρώτη γερμανική αποικία στη Δυτ. Ευρώπη» (3/9/2011) και «Οι Γερμανοί ζητούν γην και ύδωρ για… ψίχουλα επενδύσεων» (9/10/2011). Οι τότε υπουργοί της κυβέρνησης Παπανδρέου επιδίδονταν σε υπερθεματικές αναφορές για επενδύσεις χιλιάδων θέσεων εργασίας, δεκάδων δισ. ευρώ κ.λπ., με τους Ευάγγ. Βενιζέλο (τότε τσάρος της οικονομίας) και Μιχ. Χρυσοχοΐδη (τότε υπουργός Ανάπτυξης) να… μεγαλουργούν. Εν πάση περιπτώσει, αυτά είναι παρελθόν και λεπτομέρειες, καθώς το Βερολίνο φαίνεται να δείχνει και πάλι ενδιαφέρον για την πρωτοβουλία που αναπτύσσεται τελευταία από τον αρμόδιο επίτροπο Όλι Ρεν και την Κοινότητα.
Παράλληλα, και στο εσωτερικό έχουν πάρει ζεστά την όλη υπόθεση κι η Περιφέρεια Θράκης ολοκληρώνει σχετική μελέτη (εκπονήθηκε από ιδιωτική εταιρεία), στην οποία καταγράφονται όλα τα πιθανά ενδεχόμενα ανάπτυξης της περιοχής. Μάλιστα, στο Φόρουμ της Αλεξανδρούπολης, η Κατερίνα Καραγιάννη (δημιουργός του ΧΦΘ) έκανε λόγο για ενδιαφέρον εταιρειών, χωρίς όμως να δώσει περισσότερες επεξηγήσεις.
Η ΑΘΕΑΤΗ ΠΛΕΥΡΑ
Ωστόσο, πέρα από τη θεατή επιχειρηματική όψη, υπάρχει και μία λιγότερο ευδιάκριτη, που χρειάζεται προσεκτικότερη εξέταση. Και γινόμαστε σαφείς, καθώς στην τεχνική έκθεση της Capital Markets Experts αναφέρονται προϋποθέσεις και κριτήρια όπως ότι «η ελευθερία επιλογής νομίσματος στην εφαρμοζόμενη λογιστική στο πλαίσιο μιας ΕΟΖ μπορεί να δώσει λύσεις σε θέματα όπως η νομισματική αστάθεια, ο υψηλός πληθωρισμός, οι ζημίες από συναλλαγματικές διαφορές». Αλλά και η αναφορά ότι «το εργασιακό δυναμικό στις κατά τόπους ΕΟΖ είναι κατά κύριο λόγο τοπικό και η εισαγωγή (σ.σ. sic!) εργαζομένων αφορά κυρίως σε εξειδικευμένους experts-εργοδηγούς των μητρικών πολυεθνικών που επενδύουν στη ζώνη».
ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ
Επειδή, όμως, έχουμε ασχοληθεί επισταμένως με το θέμα των ΕΟΖ και η εκτίμησή μας είναι πάγια πως τίποτε δεν είναι σύμπτωση, τυχαίο ή… απρογραμμάτιστο (κυρίως από την πλευρά των δανειστών, και κυρίως των Γερμανών), υπενθυμίζουμε μερικές χρήσιμες λεπτομέρειες:
Εξαρχής (Ιούλιος – Αύγουστος 2011) η γερμανική πλευρά είχε θέσει χωρίς περιστροφές το πώς εννοεί τις επενδύσεις στην Ελλάδα, τόσο στη συνάντηση του Γ. Παπανδρέου με την ηγεσία του BDI (του πανίσχυρου Συνδέσμου Βιομηχανιών) όσο και στις επαφές των Γ. Παπακωνσταντίνου και Μιχ. Χρυσοχοΐδη.
Ποιος αλήθεια έχει ξεχάσει το περίφημο πρόγραμμα Helios ή τις αναφορές του Γερμανού τσάρου της οικονομίας για τον ελληνικό ήλιο, που θα μπορούσε να λύσει πολλά από τα προβλήματα του Βερολίνου; Ποιος αλήθεια έχει ξεχάσει τις αλήστου μνήμης θριαμβικές δηλώσεις του Μιχ. Χρυσοχοΐδη πως «με τη γερμανική κυβέρνηση χτίζεται, μετά και τη συμφωνία της 21ης/7 μία συμμαχία για την ανάπτυξη»;
Υποστήριζε τότε ότι «εργαζόμαστε για να μετατραπεί το ευρωπαϊκό σχέδιο διάσωσης σε σχέδιο ανάκαμψης και σε ριζική αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας». Πομφόλυγες ολίγιστων πολιτικών παραγόντων, που όμως έχουν τη σημασία τους, όταν η άλλη πλευρά (δανειστές – Βερολίνο) είναι ξεκάθαρη. Γι’ αυτό θυμίζουμε την επισήμανση του Hans Peter Keitel (επικεφαλής του πανίσχυρου Bundesverband der Deutschen Industrie – BDI) για το υψηλό εργατικό κόστος στην ελληνική αγορά εργασίας.
Επίσης, την προειδοποίηση του Martin Knapp (επικεφαλής του Ελληνογερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου) πως «στην ελληνική αγορά δραστηριοποιούνται περί τις 150 γερμανικές επιχειρήσεις, όμως όλες ασχολούνται με την εισαγωγή-εμπορία προϊόντων που παράγονται αλλού. Και αυτό είναι πρόβλημα», συνιστώντας προφανώς την προσαρμογή των αμοιβών σε επίπεδα… Ουγγαρίας ή Πολωνίας, αφού (σύμφωνα με τις τότε δηλώσεις του) η Ελλάδα έχει χάσει τη μάχη της προσέλκυσης επενδύσεων από χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ.
Αλλά και στην επίσκεψη του Stefen Kapferer (είχε συναντηθεί τότε με τον Ευάγγ. Βενιζέλο) είχε δοθεί το περίγραμμα του πώς εννοούνται οι επενδύσεις: αποικιακού χαρακτήρα, με ξεχωριστό νομικό, διοικητικό και εργασιακό καθεστώς, στη λογική του πώς βλέπουν οι Γερμανοί την ευρωπεριφέρεια γενικά και ειδικότερα τη χώρα μας.
ΥΓ.: Για να έχουμε ακόμη πιο ξεκάθαρη εικόνα όσων πιθανόν παίζονται με τις ΕΟΖ (κυρίως όμως με αυτήν της Θράκης), στοιχεία χρήσιμα βρίσκουμε στο πληρέστατο «Η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα» του Δημ. Μπάτση (πρώτη έκδοση 1947 και επανέκδοση από τις εκδόσεις Κέδρος) και στο νηφάλιο, αλλά αρκούντως προφητικό «Για το ζήτημα του Αιγαίου» του Αναστάσιου Ι. Πεπονή (εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη) για τα πετρέλαια, τον Μάρτη του ’87, τις συνοριακές διαφορές, την Ε.Ε. και την ενεργειακή «γέφυρα». Όπου η ευρύτερη θαλάσσια περιοχή της Θάσου, ο ρόλος της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης, η γεωστρατηγική σημασία του Έβρου και ο (πιθανός) ορυκτός πλούτος στην περιοχή Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης έχουν πρωτεύουσα σημασία.
*** Το άρθρο του Ριζοσπάστη της 25.09.2011:
«ΕΙΔΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ» ΤΗΣ ΕΞΑΘΛΙΩΣΗΣ
Το άθλιο καθεστώς των «Ειδικών Οικονομικών Ζωνών» (ΕΟΖ) επανήλθε στην επικαιρότητα, με αφορμή την επίσκεψη του υφυπουργού Οικονομίας της Γερμανίας Στέφαν Καπφέρερ στην Αθήνα και οι συζητήσεις με την ελληνική κυβέρνηση για την προοπτική γερμανικών επενδύσεων στην Ελλάδα. Ο κ. Καπφέρερ μετέφερε στους συνομιλητές τους την απαίτηση τόσο της γερμανικής κυβέρνησης, όσο και των γερμανικών επιχειρήσεων για τη δημιουργία ΕΟΖ στην Ελλάδα, όπου θα εφαρμόζονται ειδικά νομικά ή διοικητικά πλαίσια. Δηλαδή, Ζώνες με χαμηλό «εργατικό κόστος», ελαστικές εργασιακές σχέσεις, ειδικό φορολογικό και ειδικό νομικό καθεστώς.
ΑΣ ΡΙΞΟΥΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ στη διεθνή εμπειρία από τη δημιουργία και λειτουργία των ΕΟΖ σε άλλες χώρες, αφού υπολογίζεται ότι σήμερα υπάρχουν περισσότερες από 3.000 ΕΟΖ σπαρμένες σε περισσότερες από 120 χώρες.
Οι πρώτες ΕΟΖ δημιουργήθηκαν για λογαριασμό των αμερικανικών πολυεθνικών στις περιοχές του Μεξικού, κοντά στα σύνορα με τις ΗΠΑ και ονομάστηκαν «maquilladoras». Εκεί οι αμερικάνικες εταιρείες εισάγουν αδασμολόγητα τις πρώτες ύλες, πληρώνουν με εξευτελιστικά μεροκάματα τους Μεξικανούς, εξάγουν εξ ολοκλήρου την παραγωγή τους και απαλλάσσονται από τους φόρους.
ΣΤΑ ΛΟΓΙΑ, οι στόχοι των χωρών που δημιουργούν ΕΟΖ στο έδαφός τους είναι η επέκταση και ο εκσυγχρονισμός της οικονομίας μέσω των επενδύσεων, η εισαγωγή τεχνολογίας και η δημιουργία θέσεων εργασίας. Στην πράξη και οι τρεις στόχοι αναιρούνται.
ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ότι οι επιχειρήσεις που λειτουργούν εντός των ΕΟΖ χρησιμοποιούν εισαγόμενες πρώτες ύλες χωρίς δασμούς, αξιοποιούν τη φορολογική ασυλία και δεν πληρώνουν σχεδόν καθόλου φόρους, σε συνδυασμό με τη χαμηλή διασύνδεσή τους με την εγχώρια οικονομία, δείχνει ότι το όφελος για την οικονομία της φιλοξενούσας χώρας είναι μηδαμινό.
Οσο για τις θέσεις εργασίας, το όποιο όφελος είναι αμελητέο μπροστά στην άγρια εκμετάλλευση της εργατικής τάξης.
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΜΕΛΕΤΗ της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, οι εργαζόμενοι αυτών των ζωνών δουλεύουν 10 – 12 ώρες καθημερινά, ενώ σε κάποιες περιόδους ακόμη και 16 ώρες συνεχώς. Πολλά εργοστάσια χρησιμοποιούν σύστημα ημερήσιων, ή εβδομαδιαίων πλάνων παραγωγής. Πράγμα που σημαίνει ότι για να πάρει ο εργάτης το μεροκάματό του πρέπει να πετύχει το πλάνο παραγωγής. Ετσι, σε κάποιες περιπτώσεις οι εργάτες είναι υποχρεωμένοι να δουλεύουν πέραν της «κανονικής» βάρδιας.
ΣΕ ΑΛΛΗ ΜΕΛΕΤΗ της Παγκόσμιας Τράπεζας αναφέρεται ότι στις ΕΟΖ της Κίνας το μέσο ωράριο ποικίλλει από τις 54 ως τις 77 ώρες τη βδομάδα.
Ειδικές Οικονομικές Ζώνες υπάρχουν σε Κίνα, Αγκόλα, Μπαγκλαντές, Βραζιλία, Ινδία, Ιράν, Ιορδανία, Καζακστάν, Ομάν, Πακιστάν, Φιλιππίνες, Πολωνία, Νότια Κορέα, Ρωσία, Ουκρανία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Καμπότζη, Περού κ.α.
