ΕΚΘΕΣΙΣ
ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΟΡΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΑΝΤΙΝΕΙΑΣ
Κληθέντες όπως δώσωμεν, συνεπεία υπουργικής διαταγής, πληροφορίας περί της καλλιεργείας καί της επεξεργασίας της παραγωγής του χασίς εν τω δήμω ημών, σπεύδομεν να εκθέσωμεν τα εξής:
Προ δεκαετίας μετεδόθη καί εν τω δήμω Ορχομενού η καλλιέργεια του χασίς εκ των πέριξ δήμων της Μαντινείας, εις ους, ως καί εν Άργολίδι , εγένετο προηγουμένως δοκιμή παρ’ Αιγυπτίων, Κυπρίων καί άλλων μεταναστών της Ανατολής, οίτινες ήλθον καί εδίδαξαν την καλλιέργειαν καί παρασκευήν του προϊόντος τούτου εν Ελλάδι.
Το χασίς σπείρεται κατά Φεβρουάριον, Μάρτιον καί Άπρίλιον εις πρώτης ποιότητος γαίας, αίτινες αροτριώνται άπαξ καί σπανίως δίς, το δε ποσόν του σπόρου δι’ έκαστον στρέμμα ανέρχεται από 200-3ΟΟ δράμια. Εποχή δε της συλλογής αυτού είνε οι μήνες Αύγουστος και 7βριος. Κατά το χρονικόν διάστημα της εν τη γη διαμονής καί αναπτύξεως του φυτού γίνονται δύο καλλιέργειαι· πρώτον η αραίωσις καί ιδίως η εκβολή των λεγομένων α ρ σ ε ν ι κ ώ ν (2) φυτών, άτινα εισίν άχρηστα ως μη παραγωγά καί η διατήρησις των θηλέων, εις τρόπον ώστε ταύτα ν’ απέχωσιν αλλήλοις 20-25 εκατοστά του μέτρου. Μετά δε την αποβολήν των αρσενικών καί την αραίωσιν ακολουθεί το σκάλισμα κατά τον μήνα Ιούνιον ή Μάιον, τουτέστιν άμα αρχίση η ανάπτυξις του φυτού καί η διάκρισις του άρρενος από του θήλεος. Καί το μεν άρρεν διακρίνεται όν ισχνόν, κιτρινωπόν, λεπτόν καί ολιγόκλαδον, τό δε θήλυ όν ευτραφέστατον, λίαν πράσινον και πολύκλαδον. Σημειωτέον όμως, ότι τα αρσενικά φυτά είνε καί σπανιώτερα αναλογούντα τρία προς επτά θήλεα.
Το σκάλισμα του χασίς ενεργείται ως και τό του αραβοσίτου. Μετά το σκάλισμα εάν επακολουθήση βροχή ή άρδευσις, το εισόδημα αυξάνει κατά εν τρίτον˙ ουχ ήττον το χασίς είνε το μόνον φυτόν το αντέχον εις την ξηρασίαν καί μη απελπίζον τον καλλιεργητήν εν καιρώ ανομβρίας ως λ.χ. ο αραβόσιτος. Οι σπείροντες πολλούς αγρούς καί μη επαρκούντες εις την κανονικήν καλλιέργειαν αυτών, ούτε διπλάς αρώσεις εκτελούσιν, ούτε την εκβολήν των αρρένων, ούτε σκάλισμα, ούτε ποτίσματα, ουχ ήττον αποκομίζουσιν αρκετόν προϊόν αν καί κατά το ήμισυ,το τρίτον καί τέταρτον έλασσον των κανονικώς καλλιεργουμένων αγρών.
Η συλλογή, ως ελέχθη, γίνεται κατ’ Αύγουστον καί Σεπτέμβριον ότε το φυτόν λαμβάνει χρώμα ροδόχρουν, τα δε φύλλα αυτού μαραινόμενα πίπτουσι, τιναζόμενον δε βιαίως πίπτουσι καί οι σπόροι αυτού, εναπομενόντων των καλυπτόντων αυτούς φυλλαρίων των περιεχόντων τήν ρητινώδη ύλην, εξ ης κατασκευάζεται η πολύτιμος κόνις του χασίς. Προς συλλογήν ταύτης αποκόπτονται τα φυτά παρά την ρίζαν δια δρεπάνου, ή δια κλαδευτηρίου, εάν ταύτα ήνε χονδρά, ως συμβαίνει εις τους ευφορωτέρους αγρούς ότε έχουσιν διάμετρον παρά την ρίζαν 5,8 καί 10 εκατοστά του μέτρου. Τα ούτω αποκοπτόμενα φυτά τοποθετούνται εν αλωνίοις ή και επί του αγρού όπως αποξηρανθώσιν εντελώς ότε εναπολείπεται το τρίτον μόνον του βάρους αυτών. Η αναλογία των ρητινοφόρων φυλλαρίων καί του σπόρου προς τα στελέχη καί τους κλάδους είνε έν ή δύο μέρη προς τρία. Εάν κατά την αποξήρανσιν επέλθωσιν υετοί, ουδεμία βλάβη προξενείται εις το καταβρεχόμενον άπαξ ή καί πολλάκις προϊόν τούτο, αρκεί μετά την κατάπαυσιν της βροχής να γυρισθή πολλάκις (ως και κατά την αποξήρανσιν), όπως εξατμισθεί εντελώς πάσα η υγρασία, ήτις δύναται, κατά την περισύναξιν αυτού εις δεμάτια, να προκαλέση την σήψιν
. Την αποξήρανσιν επακολουθεί η εντός οικίας τοποθέτησις κατά στιβάδας των δεματίων, μέχρις ου τελεσθή ο δια των χειρών ή εργαλείου τινός αποχωρισμός των ρητινοφόρων φυλλαρίων από των αχρήστων στελεχών. Ο αποχωρισμός δε ούτος λέγεται ε κ φ ύ λ λ ι σ μ α ή ξ ε χ λ ο ύ δ ι σ μ α ή ξ ε β ο ύ ρ τ σ ι σ μ α, τα δε περιέχοντα τον σπόρον φυλλάρια, λέγονται υ λ ι κ ό ν τού χ α σ ί ς ή φ ύ λ λ ο ν α κ α τ έ ρ γ α σ τ ο ν ή απλώς φ ύ λ λ ο ν.
Εκ του φ ύ λ λ ο υ εξάγεται η κόνις του χασίς, ήτοι το εμπορεύσιμον χασίς, όπερ παρασκευάζεται δια μηχανημάτων, δι’ ων το φ ύ λ λ ο ν διαχωρίζεται εις τρία μέρη, ων το μεν είνε ο σπόρος, το δε έτερον τα π ί τ υ ρ α και το τρίτον η ρητινώδης ύλη ή η κ ό ν ι ς ήτοι το εμπορεύσιμον χασίς. Τα πίτυρα καίονται ως άχρηστα, ή ρίπτονται εις λάκκους προς σήψιν και κατασκευήν λιπασμάτων, ο δε σπόρος χρησιμεύει προς διατροφήν των κατοικιδίων ζώων, προς εξαγωγήν ελαίου δια τάς μηχανάς, ή δια σποράν. Η κόνις, ήτις είνε το κύριον αντικείμενον της καλλιεργείας είνε βαρύτιμος και εξάγεται εις το εξωτερικόν υπό των μετερχομένων το εμπόριον του χασίς. Συνήθης δε χρόνος προς κατασκευήν κόνεως είνε ο χειμών ή η αρχή του έαρος, ότε δηλαδή η θερμοκρασία δεν εινε υψηλή, καθόσον η θερμότης της ατμοσφαίρας παρακωλύει την παρασκευήν αναλύουσα την ρητινώδη ύλην του φύλλου.
Αγρός πρώτης ποιότητος κατά πρώτον σπειρόμενος παράγει 80-100 οκάδας φύλλου κατά στρέμμα˙ ο αγρός ούτος πεντάκις σπειρόμενος εν δεκαετία παράγει εν τέλει το ήμισυ μόνον του ποσού τούτου κατ’ αναλογίαν δε μετριάζεται και η εις δημητριακούς καρπούς παραγωγή του.
Η μέση παραγωγή των σπειρομένων αγρών ανέρχεται είς 30-40 οκάδας φύλλου χασίς κατά στρέμμα, αγρός δε μέσης ποιότητος εκ δέκα στρεμμάτων συγκείμενος παράγει 350 οκάδας δια της εξής δαπάνης: τέσσαρα ημερομίσθια προς άρωσιν, τρία προς σποράν, δύο προς εξαγωγήν των αρσενικών φυτών, έξ δια σκαλίσματα, τέσσαρα προς θερισμόν, έν διά γύρισμα εν τοις αλωνίοις, είκοσι πέντε δι’ εκφύλλισμα, καί δέκα προς παρασκευήν της κόνεως, εν όλω ημερομίσθια 55. Η τιμή δε ενός ημερομισθίου προς άρωσιν κυμαίνεται μεταξύ 4-6 δραχμών, η δε των εργατών του σκαλίσματος ανέρχεται εις δραχμάς δύο. Το ημερομίσθιον προς εκφύλλισμα καί κατασκευήν της κόνεως, εργασιών τελουμένων συνήθως υπό γυναικών, κορασίων καί παίδων, πληρώνεται από 1-1,50 δραχ. ήτοι η εν όλω δαπάνη δια την καλλιέργειαν αγρού εκ δέκα στρεμμάτων καί την παρασκευήν του προϊόντος αυτού προς εξόδευσιν ανέρχεται εις 90-120 δραχμάς. Το χασίς εις φύλλον τιμάται από 50-80-90-100 λεπτά η οκά, αναλόγως της ποιότητος και της ζητήσεως αυτού, η δε τιμή της κόνεως κυμαίνεται μεταξύ των 12-20 δραχμών. Εις τό εξωτερικόν η τιμή αύτη είνε τριπλασία και τετραπλασία. Δια να παραχθή δε μία οκά κόνεως απαιτούνται είκοσι τουλάχιστον οκάδες φύλλου, εις εκάστην δε οκάν φύλλου αναλογούσιν 80 δράμια σπόρου. Ο σπόρος τιμάται πρός λ. 20-25 η οκά.
Ανάγκη προς τούτοις να προσθέσωμεν, ότι η παραγωγή του χασίς εις πάσας τας γαίας δεν είνε εφικτή· αι επιδεκτικαί πρός καλλιέργειαν του είδους τούτου γαίαι είνε αι παχείαι και κείμεναι εις ευκραή κλίματα. Ανεπίδεκτοι είνε αι αργιλώδεις ή τιτανώδεις γαίαι, ως λίαν ορειναί, αι κοκκινωπαί, και αι σκιαζόμεναι κατά την ωρίμανσιν.
Αφ’ ης ήρξατο η καλλιέργεια του είδους τούτου εν τω δήμω Ορχομενού παρατηρείται μεγίστη γεωργική δραστηριότης.
(1) Το χασίς είνε απλώς ποικιλία της καννάβεως (cannabis sativa) της καλλιεργουμένης προς παραγωγήν της κοινοτάτης κλωστικής ύλης, εξ ης κατασκευάζονται τα καννάβινα υφάσματα ή του ελαιώδους σπόρου του κοινώς καλουμένου κανναβουρίου, δι’ ου τρέφονται συνήθως τα εν τοις κλωβοίς φυλαττόμενα πτηνά ή κατασκευάζεται έλαιον χρήσιμον κυρίως 1) προς κατασκευήν μαλακού και μέλανος σάπωνος 2) προς παρασκευήν των προστυχοτέρων ελαιοχρωμάτων και 3) προς καύσιν (εις την βόρειον Γαλλίαν)
(2) Το χασίς είνε φυτόν δίοικον, δηλαδή άλλα μεν υποκείμενα (ρίζαι) φέρουσι τα άρρενα άνθη και άλλα τα θήλεα. Τα υποκείμενα τα φέροντα άρρενα άνθη είνε άκαρπα και λέγονται α ρ σ ε ν ι κ ά, τα δε φέροντα άνθη θήλεα καρπίζουσι και καλούνται θηλυκά. Δίοικον φυτόν είνε ωσαύτως και η πιστακιά (φιστικιά).
