Του Μάκη Ανδρονόπουλου
Ο ευτελισμός του Ελληνικού Συντάγματος άρχισε να παίρνει διαστάσεις με την αναθεώρηση του 2008. Ακολούθησε ο βιασμός του με την ψήφιση του Μνημονίου Ι και έκτοτε η χώρα κυβερνιέται με έκτακτες διαδικασίες, με πράξεις νομοθετικού περιεχομένου που έχουν αλλοιώσει το νομικό της πολιτισμό και την έχουν καταδικάσει σε «κατάσταση εξαίρεσης». Η συμπλήρωση πενταετίας από την προηγούμενη αναθεώρηση επιτρέπει να ανοίξει νέα διαδικασία αναθεώρησης. Είναι προφανές ότι η τρικομματική πλειοψηφία θα επιδιώξει την συνταγματοποίηση των μνημονίων και των μνημονιακών νόμων. Εκεί, λοιπόν, στο σύνταγμα θα δοθεί η τελική μάχη.
Εκεί θα δοθεί η μάχη για την ελευθερία και τα κυριαρχικά δικαιώματα του ελληνικού λαού, για τη δημοκρατία και την ανατροπή της βιοπολιτικής των μνημονίων. Εκεί, στην επόμενη αναθεώρηση θα δοθεί η μάχη για το ελληνικό μέλλον και για την Ευρώπη που θέλουμε. Αν χαθεί αυτή η μάχη, σημαίνει ότι θα έχουμε διασφαλίσει ένα μεσαίωνα για τον ελληνισμό. Αν κερδηθεί, θα έχουμε ως κοινωνία ανέβει στο εφαλτήριο του 21ου αιώνα.
Ο πολιτικός προβληματισμός γύρω από το νέο Σύνταγμα του Ελληνικού Λαού δεν μπορεί παρά να συμπεριλάβει προβλέψεις όχι μόνο από την εμπειρία της περιόδου της αποχαλίνωσης (1998-2009), όσο και από αυτή της εκχώρησης εθνικής κυριαρχίας και των μνημονίων (2009-2013), αλλά και από τις θεμελιακές αλλαγές που επιφέρει η τεχνολογία στα ατομικά δικαιώματα και στην δημοκρατική νομιμότητα.
Η αναθεώρηση έχει νόημα μόνο αν εμβαθύνει και επεκτείνει τη λαϊκή κυριαρχία, μέσα από την ουσιαστική λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών και την εμβάθυνσή τους. Στη χώρα μας, σχεδόν δύο αιώνες μετά από τη συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους, ο λαός δεν έχει αισθανθεί ότι αυτός ελέγχει το κράτος, απ΄ εναντίας θεωρεί ότι αυτό λειτουργεί υπέρ των συμφερόντων και των συντεχνιών. Με αυτό το πνεύμα, η αναθεώρηση πρέπει να εξυπηρετεί τους παρακάτω εθνικούς στόχους:
Πρώτος εθνικός στόχος πρέπει να είναι η αμετάκλητη συνταγματική εγγύηση των λαϊκών συμφερόντων και του κοινωνικού κράτους στο νέο κύκλο της ανάπτυξης που θα επιδιωχθεί και συγκεκριμένα, με την διασφάλιση ενός υψηλού επιπέδου δημόσιας παιδείας, υγείας και ασφάλειας.
Δεύτερος εθνικός στόχος είναι η ανάδειξη τεσσάρων νέων συνταγματικών προβλέψεων: α) η δημογραφική αναγέννηση, β) η ενσωμάτωση των μεταναστών, γ) η αυτάρκεια σε βασικά αγαθά (τροφή, φάρμακα, ενέργεια, ασφάλεια) και δ) η δημιουργία ελληνικής τεχνολογίας.
Ο τρίτος εθνικός στόχος είναι να μη χαθεί καμία γενιά στο βωμό του χρέους και της «ανταγωνιστικότητας». Αντίθετα, η προοπτική της νεολαίας να τεθεί ως πρώτη προτεραιότητα και να δρομολογηθεί η ταχεία μετάβαση των αποφάσεων και των χειρισμών για το παρόν και το μέλλον της χώρας στις νεότερες γενιές που έχουν και την τεχνογνωσία που απαιτούν οι καιροί . Η «γενιά του Πολυτεχνείου» μπορεί να περάσει σε μια φάση ενδοσκόπησης και εξιλέωσης. Όλη η εθνική προσπάθεια πρέπει να στηριχθεί στους νέους, οι οποίοι πρέπει να έχουν την ευκαιρία της άμεσης εμπλοκής τους στην ανασυγκρότηση της χώρας.
Η αναθεώρηση πρέπει να προσδιορίζει ποιο είναι το εθνικό συμφέρον σε συνθήκες ευρωζώνης και παγκοσμιοποίησης, αλλά και πιο είναι το εθνικό κεφάλαιο. Επίσης, πρέπει να αποτελέσει τη μείζονα μεταρρύθμιση του κράτους, της δικαιοσύνης (που επί δύο δεκαετίες παρήγαγε νομολογία πελατειακού χαρακτήρα). Η αντιδημοκρατική πολυνομία δεν περιορίζεται, καταργείται.
Χρειαζόμαστε ένα Σύνταγμα που θα επαναπροσδιορίζει την έννοια του κράτους κοινωνικά και πολιτικά. Το τι είναι κράτος δεν μπορεί να είναι στην ευχέρεια της εκάστοτε κυβέρνησης και κυρίως του εκάστοτε υπουργού που θέλουν να
είναι αρεστοί στις αγορές, να το προσδιορίζουν. Να ξέρουμε αν τα ύδατα είναι του κράτους ή των αγορών. Να ξέρουμε αν η άμυνα, η ασφάλεια, η υγεία, η παιδεία, οι φυσικοί πόροι, η ενέργεια, οι υποδομές, τα δίκτυα είναι του κράτους ή των ιδιωτών.
Αν μπορέσουμε να διατυπώσουμε εγκαίρως και πρωτοποριακά μια προχωρημένη έννοια για το Δημόσιο και αναλύσουμε τις νέες λειτουργίες του, τότε θα έχουμε υλοποιήσει τη σημαντικότερη υποδομή για τον ελληνισμό του 21ου αιώνα, ένα μείζον συγκριτικό πλεονέκτημα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.
Τα νέα εργαλεία της δημοκρατίας
Χρειαζόμαστε, επιτέλους, ένα κράτος «χωρίς ιδιοκτήτες» που εμπορεύονται τη σφραγίδα του κράτους για παράνομες δραστηριότητες ή και για νόμιμες. Ένα σύγχρονο κράτος και μια δημόσια διοίκηση με ιεραρχία, η οποία θα διέπεται από τη λογική και της οριζόντιας οργάνωσης του κράτους που διευκολύνει η ψηφιακή τεχνολογία. Ένα κράτος αποτελεσματικό, ευέλικτο και αδιάφθορο. Οι Ανεξάρτητες Ρυθμιστικές Αρχές πρέπει να αποκτήσουν δημοκρατική υπόσταση και έλεγχο. Η κατοχύρωση της Κοινωνίας των Πολιτών πρέπει να συντελεστεί με άρθρο που θα προσδιορίζει όρους για την διεξαγωγή λαϊκών ή τοπικών δημοψηφισμάτων.
Για να τα πετύχουμε αυτά πρέπει να αλλάξουν νοοτροπίες, να περιοριστεί δραστικά η διαφθορά και να αυξηθούν οι συμμετοχικές διαδικασίες. Την ανάκτηση και την αναβάθμιση της δημοκρατικής μας κουλτούρας, αλλά και μιας νέας συμπεριφοράς στο δημόσιο χώρο μπορούμε να πετύχουμε με την απλή αναλογική που θα καταστεί το νέο εργαλείο κοινωνικών συναινέσεων και συμπράξεων. Η απλή αναλογική πρέπει να καταστεί το κεντρικό εργαλείο μόχλευσης της κοινωνίας και της δημοκρατίας, ώστε να επανακάμψει η εμπιστοσύνη, να εκφράσει με γνήσιο τρόπο τη λαϊκή βούληση, ιδιαίτερα της νέας γενιάς και να αποτελέσει το θεμέλιο της μετά-μεταπολίτευσης που θα έχει ως κύριο χαρακτηριστικό, την αλλαγή στην πολιτική συμπεριφορά και στις προγραμματικές συγκλήσεις.
Άλλα θεμελιώδη πολιτικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν είναι:
Η διατήρηση του πολιτειακού καθεστώτος με διευθέτηση του θέματος της εκλογής ΠτΔ, ώστε αυτή να μην αποτελεί μέσο μόχλευσης πρόωρων εκλογών.
Ο πλήρης διαχωρισμός κράτους – εκκλησίας και η συγκρότηση κοσμικού κράτους. Η κυβέρνηση να ορκίζεται στο Σύνταγμα και όχι στο Ευαγγέλιο. Να δημιουργηθεί Γενική Διεύθυνση Θρησκευμάτων στο Υπουργείο Εσωτερικών Υποθέσεων.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης πρέπει να λειτουργήσουν με όρους ελευθερίας και όχι ελευθεριότητας. Ο εκπαιδευτικός και πολιτιστικός τους ρόλος πρέπει να κατοχυρωθεί μέσα από το καθεστώς αδειοδοτήσεων.
Το νέο ελληνικό Σύνταγμα χρειάζεται ένα εμπνευσμένο προοίμιο, που θα δηλώνει το νέο νόημα του ελληνισμού, τη νέα ταυτότητα, γραμμένο από εμπνευσμένους νέους και σοφούς γέροντες. Γραμμένο μακριά από τις συντεχνίες των πολιτικών, των βουλευτών, των δικαστών. Ένα Σύνταγμα εφαλτήριο, εμπνευσμένο από τα προ του Όθωνα κείμενα, που θα ορίζει κόκκινες γραμμές, θα ορίζει σαφώς το εθνικό συμφέρον, το εθνικό κεφάλαιο και τους παράγοντες ισχύος του ελληνικού έθνους, θα αναλύει τι είναι σήμερα και πώς λειτουργεί ένα έθνος, μια κοινωνία στην προοπτική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και παγκοσμιοποίησης.
Η αναθεώρηση του συντάγματος πρέπει να καταστεί μια μεγάλη δημοκρατική διαδικασία με ευρεία συμμετοχή των πολιτών και των φορέων τους (ΟΚΕ, ιστορικοί, άνθρωποι του πνεύματος, κορυφαίοι νομικοί, καλλιτέχνες, εκπαιδευτικοί κ.ά.). Οι Συνταγματολόγοι πρέπει να παίξουν συμβουλευτικό και τεχνικό ρόλο σε αυτή τη γιορτή της δημοκρατίας. Η συνταγματική αναθεώρηση είναι πολύ σοβαρή δουλειά για να την κάνουν μόνο οι πολιτικοί και οι συνταγματολόγοι.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Η ΕΠΟΧΗ
