Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Για περισσότερο από δύο χρόνια, υποστηρίζεται, από μια πληθώρα άρθρων
και εκπομπών, αλλά και πολιτικών δυνάμεων, η εξής «θεωρία»: χρειαζόμαστε
κατεπειγόντως ανακήρυξη ΑΟΖ που είναι «απαραίτητη» για την
εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων. Διαθέτουμε τεράστια κοιτάσματα που
πρέπει άμεσα να εκμεταλλευθούμε, παρά το καθεστώς «μη βιώσιμου χρέους»
και Δανειακών Συμβάσεων, με τη βοήθεια του Ισραήλ και, τελευταίως,
φρεγατών και F-15! ‘Ένα αληθινό, διακομματκό μάλιστα, «λόμπυ» «της ΑΟΖ
και των πετρελαίων», εσχάτως και των όπλων, συγκροτήθηκε για να
υπερασπίσει αυτή την ιδέα.
Tο να έχει κανείς την α’ ή β’ άποψη για τα ελληνοτουρκικά, τα ελληνοϊσραηλινά ή τα ενεργειακά είναι απολύτως θεμιτό σε μια δημοκρατία. ‘Εστω κι αν στην Ελλάδα των συνωστιζόμενων προσωπικών φιλοδοξιών ατόμων, συχνά τελείως ακατάλληλων για τους ρόλους στους οποίους αποβλέπουν, ενίοτε εξαρτημένων από διεθνή συμφέροντα, όποιον πληρώνει καλύτερα τέλος πάντων, δεν μπορεί δυστυχώς να γίνει σοβαρή συζήτηση για οποιοδήποτε θέμα.
Αυτό που δεν είναι θεμιτό, είναι να διασπείρονται ανακρίβειες και ψεύδη. Και όταν αυτά αποκαλύπτονται, από ανθρώπους που αγαπάνε την αλήθεια και την πατρίδα τους, να συνεχίζεται η αναπαραγωγή τους, μαζί και η αναπαραγωγή συκοφαντιών και απειλών εναντίον τους. ‘Ολοι κάνουμε λάθη ή καλοπίστως παραπλανώμεθα. Αν δεν έχουμε το θάρρος να κάνουμε την αυτοκριτική μας, τουλάχιστο ας σιωπούμε. Κρείττον σιγάν, έλεγαν οι Αρχαίοι.
Το «θεμελιώδες ψέμμα»
‘Ολη η θεωρία που προαναφέραμε θεμελιώθηκε επί ενός κραυγαλέου ψέμματος, ότι χρειαζόμαστε ΑΟΖ για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων (στο οποίο προσετέθη μια ολόκληρη σειρά ανακριβών ή παραπλανητικών ισχυρισμών).
Στο άρθρο 77 της Διεθνούς Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, προβλέπεται ρητώς ότι η κυριότητα και το αποκλειστικό δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων παρέχεται από την υφαλοκρηπίδα που εκτείνεται τουλάχιστο όσο και η ΑΟΖ (200 ν.μ.), είναι φυσικό δικαίωμα των κρατών και δεν χρειάζεται καμία ανακήρυξη, υπάρχει αφ’ εαυτής.
Οι «ΑΟΖολογούντες», καλύτερα «ΑΟΖοπαραπλανούντες», ισχυρίζονται ότι η σύμβαση του 1982 ξεπέρασε την έννοια της υφαλοκρηπίδας όπως περιγράφεται στη σύμβαση του 1958. Αυτό όμως που παραλείπουν να πουν είναι ότι δεν το έκανε με τη θέσπιση της ΑΟΖ, αλλά με τη θέσπιση της νέας έννοιας υφαλοκρηπίδας, όπως την περιγράψαμε στην προηγούμενη παράγραφο.
Το ζήτημα βέβαια, και με την υφαλοκρηπίδα και με την ΑΟΖ, είναι ότι, για να ασκήσεις τα δικαιώματα που απορρέουν από τις έννοιες αυτές, πρέπει να οριοθετήσεις πρώτα με τα αντικείμενα κράτη και το κριτήριο δεν είναι μόνο η «μέση γραμμή», όπως υποστηρίζουν οι «ΑΟΖολογούντες». Εκεί κόλλησε, από τη δεκαετία του 1970, το θέμα με την Τουρκία στο Αιγαίο.
Τι λένε οι νομικοί
‘Εστω και πολύ καθυστερημένα, σήμερα έχουν ανασκευάσει το προφανές ψέμμα των «ΑΟΖολογούντων», σχεδόν όλοι οι ασχολούμενοι με το θέμα.
« Χρειάζεται να κηρύξουμε ΑΟΖ για να μπορέσουμε να εκμεταλλευθούμε πετρέλαιο ή φυσικό αέριο που βρίσκεται έξω από την ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη;», ρωτά το περιοδικό «Επίκαιρα» (τεύχος 127, 22 Μαρτίου 2012) τον κ. Συρίγο που απαντά: «Κατηγορηματικά όχι! Οι πόροι αυτοί βρίσκονται στο υπέδαφος κάτω από το βυθό της θάλασσας και καλύπτονται πλήρως από το καθεστώς της υφαλοκρηπίδας.» Ο κ. Συρίγος διδάσκει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και είναι Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εσωτερικών σήμερα. ‘Εχει κάνει διδακτορικό στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Μπρίστολ με θέμα «Νομική και Διπλωματία στο Αιγαίο». Τιμήθηκε από το Δ’ Σώμα Στρατού και το ΓΕΣ για τη συμβολή του στα ζητήματα μειονότητος στη Θράκη και σύνταξης ελληνο-πομακικού λεξικού
Ο Καθηγητής Τσάλτας, πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου πρώην Υπουργός Περιβάλλοντος, υποστηρίζει στο Βήμα 19.2.2013 «Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια έχουμε πάθει κάτι που αποκαλώ “ΑΟΖίτιδα”. Είναι γνωστό ότι η εκμετάλλευση υδρογονανθράκων σχετίζεται με την κήρυξη της υφαλοκρηπίδας και όχι της ΑΟΖ, αν και συνηθίζεται η ΑΟΖ να ταυτίζεται με την υφαλοκρηπίδα. Η ΑΟΖ είναι εξίσου σημαντικός θεσμός και είναι σπουδαίο κληροδότημα το να κηρυχθεί, αλλά δεν έχει σχέση με ό,τι βρίσκεται κάτω από τον βυθό, σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσας».
Ο ίδιος γράφει στο περιοδικό Φόρειν Αφαίρς (ελληνική έκδοση, Απρίλιος 2012)
«Θα πρέπει να γίνει σαφές ότι η μη ανακήρυξη ΑΟΖ από πλευράς Ελλάδας δεν περιορίζει ούτε στο ελάχιστον τα πλήρη κυριαρχικά δικαιώματά της στον υποθαλάσσιο χώρο (βυθό και υπέδαφος), τα οποία κατοχυρώνονται πλήρως από το καθεστώς της υφαλοκρηπίδας…Τα κυριαρχικά δικαιώματα επί της υφαλοκρηπίδας υφίστανται για το παράκτιο κράτος εξ υπαρχής (ab initio) και αυτοδίκαια (ipso facto) ανεξάρτητα από την όποια ρητή διακήρυξη (βλ. άρθρο 77 της Σύμβασης του 1982) [20], ενώ, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επεκταθούν και πέραν του ορίου των 200 ναυτικών μιλίων της ΑΟΖ. Με απλά λόγια, όλα τα παράκτια κράτη διαθέτουν υφαλοκρηπίδα τόσο για τα ηπειρωτικά τους εδάφη όσο και για τα νησιωτικά, ενώ ΑΟΖ διαθέτουν μόνον εκείνα που το επιθυμούν. Άλλωστε, όπως σαφέστατα διαπίστωσε το Διεθνές Δικαστήριο το 1985 στην υπόθεση οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας Λιβύης – Μάλτας, «…τα δικαιώματα στον υποθαλάσσιο χώρο (βυθό και υπέδαφος) της ΑΟΖ ορίζονται σε πλήρη αναφορά με το καθεστώς της υφαλοκρηπίδας».
“Ολες οι πληροφορίες από την κυβέρνηση συγκλίνουν ότι οδεύουμε προς ανακήρυξη ΑΟΖ. Γιατί σ" αυτή τη συγκυρία;» Την ερώτηση αυτή υποβάλλει η «Εφημερίδα των Συντακτών» στον Χρήστο Ροζάκη, Πρόεδρο του Διοικητικού Δικαστηρίου του Συμβουλίου της Ευρώπης, πρώην αντιπρόεδρο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, πρώην Υφυπουργό Εξωτερικών, που υπογραμμίζει
«Φαντάζομαι διότι τα τελευταία χρόνια έχει επικρατήσει η αντίληψη ότι η ΑΟΖ δίνει μια δυνατότητα για την προώθηση των εθνικών συμφερόντων, κυρίως στο επίπεδο της άντλησης των πλουτοπαραγωγικών πόρων του υπεδάφους και φυσικά της εξερεύνησης που θα προηγηθεί στις θαλάσσιες περιοχές που γειτνιάζουν με την Ελλάδα. Τώρα, κατά πόσον αυτό αποτελεί πραγματικά μια απάντηση στο πρόβλημα είναι συζητήσιμο, διότι η δυνατότητα αυτών των ενεργειών μπορεί θαυμάσια να στηριχτεί στην υφαλοκρηπίδα, η οποία είναι ακριβώς ο βυθός και το υπέδαφος στα οποία το κράτος έχει αποκλειστικά δικαιώματα εξερεύνησης και εκμετάλλευσης”...
“Η Ελλάδα δεσμεύεται από τη Σύμβαση του 1982, η οποία έχει μάλιστα μετατραπεί και σε εθνικό δίκαιο. Σύμφωνα με το άρθρο 74, οριοθέτηση σε περίπτωση όπου είναι αντικείμενα γειτονικά κράτη, γίνεται με συμφωνία, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.”
“Η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας καθ" εαυτή δεν προβλέπει μονομερείς ενέργειες στο θέμα της ΑΟΖ»
Στην ίδια συνέντευξη τονίζει ότι προϋπόθεση οριοθέτησης είναι η αποσαφήνιση του εύρους των χωρικών υδάτων
Ο πρώην Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών και Καθηγητής Στέλιος Περράκης υπογραμμίζει, κατά τη «Νέα Κρήτη» (18.2.2013)
«Στην υφαλοκρηπίδα περισσότερο απ' ό,τι στην ΑΟΖ στηρίζονται τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, όπως υποστήριξε ο καλεσμένος του Γιώργου Σαχίνη στην εκπομπή "Αντιθέσεις" … ο Στέλιος Περράκης, τονίζοντας ότι μπορεί η ΑΟΖ να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, όμως στην περίπτωση της Ελλάδας η διασφάλιση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων διεθνώς στηρίζεται πρώτιστα στην υφαλοκρηπίδα!
Σύμφωνα με τον ίδιο, κυριαρχικά δικαιώματα, είτε τα ασκεί είτε όχι, έχει κάθε παράκτια χώρα στην υφαλοκρηπίδα της. «Η υφαλοκρηπίδα έχει τους πόρους. Ο βυθός και το υπέδαφος. Εκεί θα γίνει η έρευνα. Εκεί θα γίνει η εκμετάλλευση, νότια της Κρήτης αύριο. Ή οπουδήποτε αλλού. Εκεί θα μπει το τρυπάνι»... Ο κ. Περράκης σημείωσε, εξάλλου, ότι η θέση της Ελλάδας και οι γειτονίες διαμορφώνουν την αναγκαιότητα διευθέτησης των ζωτικών χώρων μέσω υφαλοκρηπίδας.
«Η συνθήκη λέει σε εκατό μέρη», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, ότι «όταν έχεις να οριοθετήσεις, όταν έχεις να κηρύξεις ΑΟΖ, πρέπει να συνεννοηθείς με αυτόν που είναι δίπλα σου και απέναντί σου.»
Αντίστοιχα επιχειρήματα αναπτύσσουν ο γνωστός και σεβαστός Καθηγητής Αντώνης Μπρεδήμας, ο «θρύλος» της ελληνικής διιπλωματίας Πρέσβης Στοφορόπουλος, ο πρώην Υπουργός Σάκης Πεπονής (που θεωρεί μάλιστα ότι η ΑΟΖ υστερεί της υφαλοκρηπίδας). Την άποψη αυτή έχουν αποδεχθεί και οι γνωστότεροι διπλωματικοί συντάκτες της χώρας, όπως η Κύρα Αδάμ, ο Νίκος Μελέτης, ο Σταύρος Λυγερός.
Τι άλλο πρέπει λοιπόν να ειπωθεί και να γραφεί, για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η ΑΟΖολογία είναι μια απάτη, πιθανώς αντάξια του «Λεφτά υπάρχουν» του Γιώργου Παπανδρέου που μας οδήγησε στα Μνημόνια και τις Δανειακές; Τι άλλο χρειάζεται για να αρχίσουμε να θέτουμε το ερώτημα, ποιες εσωτερικές και διεθνείς δυνάμεις, μετά την οικονομική πολιτική, αποφάσισαν να παίξουν με τον ελληνικό λαό και τη μοίρα του και στην εξωτερική και αμυντική πολιτική, με τα ζητήματα της ειρήνης και του πολέμου; Και γιατί, όλοι αυτοί, οι συχνά όψιμοι «υπερπατριώτες», στήριξαν σε ένα κραυγαλέο ψέμμα μια ολόκληρη πολιτική καμπάνια;
