ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΥ*
Πραγματική σκηνή από τη μεγαλύτερη εφορία της χώρας, την ΦΑΕΕ Αθηνών, την τελευταία μέρα του Μαΐου του 2012: υπάλληλος μεγάλης πολυεθνικής εταιρείας περιμένει στην ουρά για να καταθέσει τη δήλωση εισοδήματος της επιχείρησης και να πληρώσει την πρώτη δόση του φόρου, που ανέρχεται σε αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Την ώρα που περιμένει υπομονετικά στην ουρά (είναι άλλωστε τελευταία μέρα του Μαΐου και λήγει η προθεσμία υποβολής των δηλώσεων για τις Α.Ε.) χτυπάει το τηλέφωνό του. Είναι ο οικονομικός διευθυντής της εταιρείας, ο οποίος του λέει να σηκωθεί και να φύγει από την εφορία. Δεν είναι ανάγκη να κατατεθεί σήμερα η δήλωση ούτε φυσικά και να πληρωθεί η πρώτη δόση. Δόθηκε παράταση για την υποβολή των δηλώσεων των Α.Ε. (και άλλων νομικών προσώπων) για τις 8 Ιουνίου! Ο υπάλληλος φυσικά φεύγει και στο δημόσιο ταμείο δεν εισρέουν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Η «μαύρη τρύπα» των δημοσίων εσόδων αυξάνεται για το πρώτο πεντάμηνο του έτους (καθώς η περίπτωση αυτή δεν είναι φυσικά μεμονωμένη).
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, το τετράμηνο Ιανουαρίου-Απριλίου του 2012 η απόκλιση από τον στόχο των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανέρχεται στο ποσό των 495 εκατομμυρίων ευρώ και η βασικότερη εστία της απόκλισης είναι η υστέρηση των εισπράξεων από την καταβολή του ΦΠΑ, που οφείλεται στον περιορισμό της εγχώριας ζήτησης. Σχετικά τώρα με τον Μάιο, η εκτίμηση για τη μείωση των εσόδων το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα, κυμαίνεται από 25%-30% σε σχέση με τον περσινό Μάιο. Είναι ξεκάθαρο λοιπόν ότι η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη, με το υπουργείο Οικονομικών να εξαγγέλλει «φορο-σαφάρι», εντατικοποίηση των ελέγχων και άμεση είσπραξη των οφειλών από τους μικροοφειλέτες, υπό την απειλή κατασχέσεων και πλειστηριασμών. Πώς φτάσαμε όμως μέχρι εδώ;
Πρώτ’ απ’ όλα βέβαια αυτό που «σκοτώνει» τα δημόσια έσοδα είναι η άγρια και βαθιά ύφεση, που πλήττει την ελληνική οικονομία, εξαιτίας των κοινωνικά βάρβαρων, μνημονιακών μέτρων λιτότητας. Τα εισοδήματα των πολιτών πλήττονται βάναυσα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις βάζουν «λουκέτο» η μία μετά την άλλη και οι μόνοι που ωφελούνται από αυτή την κατάσταση είναι οι τοκογλύφοι-δανειστές της χώρας και μια δράκα μεγάλων εταιρικών ομίλων και εγχώριων ολιγαρχών.
Επίσης, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η σκόπιμη διάλυση του φορολογικού μηχανισμού λόγω της δραματικής υποστελέχωσης, της ανολοκλήρωτης μηχανοργάνωσης (έπειτα από 2 δεκαετίες λειτουργίας, το taxis ακόμα να ολοκληρωθεί) και της ανάδειξης σε κορυφαίες θέσεις ευθύνης ανίκανων και διεφθαρμένων «ημετέρων». Και λέω σκόπιμη -και το τονίζω συνέχεια- διότι οι μνημονιακές δυνάμεις δεν θέλουν να υπάρχουν έσοδα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Δεν είναι δυνατόν να μην προβλέπεται στο Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα η είσπραξη ούτε ενός ευρώ(!) μέσα στο 2012 από τη φοροδιαφυγή.
Δεν είναι δυνατόν η αρμόδια υπηρεσία για τον έλεγχο των ενδοομιλικών συναλλαγών (τεράστια εστία φοροδιαφυγής των πολύ μεγάλων εταιρειών) να είναι στελεχωμένη με έναν μόνο υπάλληλο και να μην υπάγεται καν στο υπουργείο Οικονομικών αλλά στο υπουργείο Ανάπτυξης! Όμως, όταν δεν υπάρχουν έσοδα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, τότε δημιουργείται το βολικό άλλοθι για το «πετσόκομμα» των μισθών και των συντάξεων και την αύξηση των κοινωνικά άδικων έμμεσων φόρων. Η στόχευση είναι προφανής: βίαιη φτωχοποίηση της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού με κάθε τρόπο, ώστε να υλοποιηθεί το μνημονιακό «όραμα» της εσωτερικής υποτίμησης και της ανάκτησης της «ανταγωνιστικότητας». Άλλωστε, η σοκαριστική αποκάλυψη ότι η αρμόδια επιτροπή του υπουργείου Οικονομικών για την είσπραξη οφειλών άνω των 300.000 ευρώ, που θα έπρεπε να λειτουργεί από τον Νοέμβριο, δεν είχε καν συσταθεί μέχρι πρόσφατα, με αποτέλεσμα να «λιμνάζουν» ποσά μεγαλοοφειλετών ύψους 2,3 δισ., «ξεγυμνώνει» την αλήθεια. Την ίδια στιγμή βέβαια αποστέλλονται ειδοποιητήρια-απειλές κατασχέσεων σε μικροοφειλέτες των 300 ευρώ και άνω. Αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες...
Τέλος, η αναβολή των δηλώσεων εισοδήματος και ακίνητης περιουσίας, ειδικά για τις μεγάλες επιχειρήσεις -γεγονός που αγγίζει τα όρια «οικονομικής προβοκάτσιας»-, στερεί από το δημόσιο ταμείο τεράστια ποσά κάθε μήνα, με αποτέλεσμα η επόμενη κυβέρνηση να είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια δημοσιονομική κατάσταση εξαιρετικά δύσκολη.
Είναι όμως διαχειρίσιμη αυτή η δύσκολη κατάσταση; Η απάντηση είναι πως ναι. Παρ’ όλη τη «μαύρη τρύπα» των δημοσίων εσόδων, οι δαπάνες για μισθούς και συντάξεις είναι μικρότερες (ακόμα και με το πιο απαισιόδοξο σενάριο) από το σύνολο των φορολογικών εσόδων. Και σε ό,τι αφορά στο πρωτογενές, ταμειακό έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης, που το 2011 ανήλθε στο ποσό των 3,5 δισ. ευρώ, μπορεί να καλυφθεί με έκτακτα μέτρα, όπως είναι, για παράδειγμα, η έκδοση τρίμηνων ή εξάμηνων εντόκων γραμματίων και φυσικά η φορολόγηση του μεγάλου πλούτου.
Η αλήθεια λοιπόν είναι ότι η κατάσταση μπορεί να χαρακτηριστεί ακόμα και οριακή, αλλά είναι δυνατόν να αλλάξει. Και για να αλλάξει χρειαζόμαστε, εδώ και τώρα, αντιστροφή της σημερινής πορείας, έξω από Μνημόνια και πολιτικές που «τηγανίζουν» τη μαρίδα και «ταΐζουν» «καρχαρίες».
* Ο Γιώργος Κουτσούκος είναι οικονομολόγος και μέλος του Τμήματος Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΝ
Πραγματική σκηνή από τη μεγαλύτερη εφορία της χώρας, την ΦΑΕΕ Αθηνών, την τελευταία μέρα του Μαΐου του 2012: υπάλληλος μεγάλης πολυεθνικής εταιρείας περιμένει στην ουρά για να καταθέσει τη δήλωση εισοδήματος της επιχείρησης και να πληρώσει την πρώτη δόση του φόρου, που ανέρχεται σε αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Την ώρα που περιμένει υπομονετικά στην ουρά (είναι άλλωστε τελευταία μέρα του Μαΐου και λήγει η προθεσμία υποβολής των δηλώσεων για τις Α.Ε.) χτυπάει το τηλέφωνό του. Είναι ο οικονομικός διευθυντής της εταιρείας, ο οποίος του λέει να σηκωθεί και να φύγει από την εφορία. Δεν είναι ανάγκη να κατατεθεί σήμερα η δήλωση ούτε φυσικά και να πληρωθεί η πρώτη δόση. Δόθηκε παράταση για την υποβολή των δηλώσεων των Α.Ε. (και άλλων νομικών προσώπων) για τις 8 Ιουνίου! Ο υπάλληλος φυσικά φεύγει και στο δημόσιο ταμείο δεν εισρέουν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Η «μαύρη τρύπα» των δημοσίων εσόδων αυξάνεται για το πρώτο πεντάμηνο του έτους (καθώς η περίπτωση αυτή δεν είναι φυσικά μεμονωμένη).
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, το τετράμηνο Ιανουαρίου-Απριλίου του 2012 η απόκλιση από τον στόχο των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανέρχεται στο ποσό των 495 εκατομμυρίων ευρώ και η βασικότερη εστία της απόκλισης είναι η υστέρηση των εισπράξεων από την καταβολή του ΦΠΑ, που οφείλεται στον περιορισμό της εγχώριας ζήτησης. Σχετικά τώρα με τον Μάιο, η εκτίμηση για τη μείωση των εσόδων το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα, κυμαίνεται από 25%-30% σε σχέση με τον περσινό Μάιο. Είναι ξεκάθαρο λοιπόν ότι η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη, με το υπουργείο Οικονομικών να εξαγγέλλει «φορο-σαφάρι», εντατικοποίηση των ελέγχων και άμεση είσπραξη των οφειλών από τους μικροοφειλέτες, υπό την απειλή κατασχέσεων και πλειστηριασμών. Πώς φτάσαμε όμως μέχρι εδώ;
Πρώτ’ απ’ όλα βέβαια αυτό που «σκοτώνει» τα δημόσια έσοδα είναι η άγρια και βαθιά ύφεση, που πλήττει την ελληνική οικονομία, εξαιτίας των κοινωνικά βάρβαρων, μνημονιακών μέτρων λιτότητας. Τα εισοδήματα των πολιτών πλήττονται βάναυσα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις βάζουν «λουκέτο» η μία μετά την άλλη και οι μόνοι που ωφελούνται από αυτή την κατάσταση είναι οι τοκογλύφοι-δανειστές της χώρας και μια δράκα μεγάλων εταιρικών ομίλων και εγχώριων ολιγαρχών.
Επίσης, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η σκόπιμη διάλυση του φορολογικού μηχανισμού λόγω της δραματικής υποστελέχωσης, της ανολοκλήρωτης μηχανοργάνωσης (έπειτα από 2 δεκαετίες λειτουργίας, το taxis ακόμα να ολοκληρωθεί) και της ανάδειξης σε κορυφαίες θέσεις ευθύνης ανίκανων και διεφθαρμένων «ημετέρων». Και λέω σκόπιμη -και το τονίζω συνέχεια- διότι οι μνημονιακές δυνάμεις δεν θέλουν να υπάρχουν έσοδα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Δεν είναι δυνατόν να μην προβλέπεται στο Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα η είσπραξη ούτε ενός ευρώ(!) μέσα στο 2012 από τη φοροδιαφυγή.
Δεν είναι δυνατόν η αρμόδια υπηρεσία για τον έλεγχο των ενδοομιλικών συναλλαγών (τεράστια εστία φοροδιαφυγής των πολύ μεγάλων εταιρειών) να είναι στελεχωμένη με έναν μόνο υπάλληλο και να μην υπάγεται καν στο υπουργείο Οικονομικών αλλά στο υπουργείο Ανάπτυξης! Όμως, όταν δεν υπάρχουν έσοδα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, τότε δημιουργείται το βολικό άλλοθι για το «πετσόκομμα» των μισθών και των συντάξεων και την αύξηση των κοινωνικά άδικων έμμεσων φόρων. Η στόχευση είναι προφανής: βίαιη φτωχοποίηση της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού με κάθε τρόπο, ώστε να υλοποιηθεί το μνημονιακό «όραμα» της εσωτερικής υποτίμησης και της ανάκτησης της «ανταγωνιστικότητας». Άλλωστε, η σοκαριστική αποκάλυψη ότι η αρμόδια επιτροπή του υπουργείου Οικονομικών για την είσπραξη οφειλών άνω των 300.000 ευρώ, που θα έπρεπε να λειτουργεί από τον Νοέμβριο, δεν είχε καν συσταθεί μέχρι πρόσφατα, με αποτέλεσμα να «λιμνάζουν» ποσά μεγαλοοφειλετών ύψους 2,3 δισ., «ξεγυμνώνει» την αλήθεια. Την ίδια στιγμή βέβαια αποστέλλονται ειδοποιητήρια-απειλές κατασχέσεων σε μικροοφειλέτες των 300 ευρώ και άνω. Αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες...
Τέλος, η αναβολή των δηλώσεων εισοδήματος και ακίνητης περιουσίας, ειδικά για τις μεγάλες επιχειρήσεις -γεγονός που αγγίζει τα όρια «οικονομικής προβοκάτσιας»-, στερεί από το δημόσιο ταμείο τεράστια ποσά κάθε μήνα, με αποτέλεσμα η επόμενη κυβέρνηση να είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια δημοσιονομική κατάσταση εξαιρετικά δύσκολη.
Είναι όμως διαχειρίσιμη αυτή η δύσκολη κατάσταση; Η απάντηση είναι πως ναι. Παρ’ όλη τη «μαύρη τρύπα» των δημοσίων εσόδων, οι δαπάνες για μισθούς και συντάξεις είναι μικρότερες (ακόμα και με το πιο απαισιόδοξο σενάριο) από το σύνολο των φορολογικών εσόδων. Και σε ό,τι αφορά στο πρωτογενές, ταμειακό έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης, που το 2011 ανήλθε στο ποσό των 3,5 δισ. ευρώ, μπορεί να καλυφθεί με έκτακτα μέτρα, όπως είναι, για παράδειγμα, η έκδοση τρίμηνων ή εξάμηνων εντόκων γραμματίων και φυσικά η φορολόγηση του μεγάλου πλούτου.
Η αλήθεια λοιπόν είναι ότι η κατάσταση μπορεί να χαρακτηριστεί ακόμα και οριακή, αλλά είναι δυνατόν να αλλάξει. Και για να αλλάξει χρειαζόμαστε, εδώ και τώρα, αντιστροφή της σημερινής πορείας, έξω από Μνημόνια και πολιτικές που «τηγανίζουν» τη μαρίδα και «ταΐζουν» «καρχαρίες».
* Ο Γιώργος Κουτσούκος είναι οικονομολόγος και μέλος του Τμήματος Οικονομικής Πολιτικής του ΣΥΝ
